Raadsvoorstel

                       Raadsvoorstel

Aan de gemeenteraad,

Voorstel

1. De programmabegroting 2023 met een saldo van € 348.000 positief vast te stellen, inclusief:
   1. de meerjarenraming 2024-2026;
   2. het meerjareninvesteringsplan 2023-2026;
   3. het kader voor de subsidies;
   4. de claims uit de Bijlage claims algemene reserve.
2. De begroting 2023 te wijzigen met:
   1. de doorrekening van de septembercirculaire 2022 in de algemene uitkering (€ 1.123.000);
   2. het bedrag van de algemene uitkering toe te voegen aan de stelpost voor inflatie en energieprijzen (€ 1.123.000);
   3. de fout in de septembercirculaire 2022 en deze te corrigeren op de stelpost voor inflatie en energieprijzen.

Inleiding
Wij bieden u de Programmabegroting 2023 in digitale vorm aan. Deze begroting is beschikbaar via http://programmavan.bergendal.nl/ .

De begroting 2023 is gebaseerd op de uitgangspunten die zijn opgenomen in de uitgangspuntennotitie begroting 2023. Deze zijn vastgesteld op 14 juli 2022. Hierbij is ook rekening gehouden met de extra rijksgelden voor de jaren 2023 tot en met 2025. Met deze gelden presenteren wij u een sluitende begroting 2023. De jaren 2024 en 2025 ook sluitend, maar het jaar 2026 laat een groot tekort zien.

Zoals vermeld in de Uitgangspuntennotitie begroting 2023 en de informatienota over de meicirculaire 2022 algemene uitkering pakt het Regeerakkoord voor alle gemeenten voor de jaren 2023 tot en met 2025 positief uit. Dit heeft er onder meer mee te maken dat het rijk op diverse beleidsterreinen (bijvoorbeeld klimaat, defensie en wonen) tijdelijk meer uitgeeft. De gemeentes profiteren hiervan. Dit komt omdat de algemene uitkering aan gemeenten gekoppeld is aan de hoogte van de rijksuitgaven.
Omdat het kabinet in het Regeerakkoord aangaf niet over het eigen graf heen te willen regeren, daalt de raming voor de rijksuitgaven na 2025 en daarmee ook die van de algemene uitkering. De forse terugval van de algemene uitkering in het jaar 2026 wordt door velen in gemeenteland als een financieel ravijnjaar genoemd. Hierover is de VNG met het Rijk in gesprek. In de septembercirculaire 2022 algemene uitkering staat vermeld dat we voor 2026 aanvullende rijksgelden krijgen, maar deze zijn voor alle gemeenten onvoldoende om de gemeentelijke taken op een verantwoorde wijze te kunnen uitvoeren. Omdat we verwachten dat het Rijk voor 2026 alsnog over de brug komt, stellen we in deze begroting voor om de extra rijksgelden structureel in te zetten voor:
a.   het terugdraaien van een aantal bezuinigingen
b.   nieuwe uitgaven om de huidige dienstverlening in stand te houden
c.   uitvoering van het Coalitieplan
Mocht het Rijk niet met extra rijksgelden voor 2026 komen, dan bieden we u in volgende jaren een ombuigingsplan aan.
In de begroting 2023 hebben we een stelpost opgenomen voor de stijgende energieprijzen en de hogere marktprijzen. Er heerst op dit moment grote onzekerheid wat dit voor onze ramingen betekent.

De meerjarenraming 2023-2026 is als volgt:

Omdat we een positief saldo in de begroting 2023 hebben, hebben wij ervoor gekozen om een aantal ombuigingen terug te draaien en ook een aantal uitzettingen op te nemen.

Op 21 september 2022 (dag na Prinsjesdag) hebben wij de septembercirculaire 2022 ontvangen. In deze circulaire krijgen we een aanvullende compensatie voor loon- en prijsstijgingen. Dit hebben we niet meer kunnen verwerken in de begroting 2023, maar nemen we wel mee in dit raadsvoorstel. We stellen voor om de begroting 2023 hiermee te wijzigen (1e begrotingswijziging 2023). Dit leidt tot het volgende Financieel Meerjarenperspectief.

Uitdagingen voor de komende jaren zijn nog steeds:
•   het bouwen van nieuwe woningen
•   de toenemende behoefte aan zorg en het uitvoeren van het herstelplan Sociaal domein;
•   het behouden van voorzieningen voor beweging en ontmoeting;
•   het duurzamer en klimaatbestendiger maken van onze gemeente.

Beoogd effect
Op grond van de Gemeentewet moeten wij de programmabegroting 2023 vóór 15 november 2022 aan Gedeputeerde Staten aanbieden. We hebben de doelen en resultaten opnieuw geformuleerd en hierbij aansluiting gezocht bij het Coalitieplan 2022-2026 (DE WENSEN VAN NU versus DE OPGAVEN VAN DE TOEKOMST).

Argumenten
1.1.a De meerjarenbegroting is structureel sluitend.
Het is de bevoegdheid van de gemeenteraad om de begroting vast te stellen. In de Gemeentewet (artikel 189) is vastgelegd dat de gemeenteraad een structureel sluitende begroting moet vaststellen.
Om voor repressief toezicht van de provincie voor de begroting 2023 in aanmerking te komen moet minimaal het eerste jaar van de meerjarenbegroting, dan wel het laatste begrotingsjaar structureel sluitend zijn.
Het actuele meerjarenperspectief laat een structureel sluitende begroting voor 2023 zien, zodat de verwachting is dat we voor de begroting 2023 onder repressief blijven vallen. Repressief toezicht is de lichtst mogelijke vorm van provinciaal toezicht. Dit betekent dat de gemeente haar vastgestelde begroting en begrotingswijzigingen kan uitvoeren, zonder dat de Provincie deze vooraf moet goedkeuren.

1.1.b Invulling van de financiële ruimte
Bij de begroting 2021 hebben we een TOP 19 aan bezuinigingen en een dekkingsplan 2021-2024 in de begroting verwerkt. Een groot aantal bezuinigingen hebben we al gerealiseerd. In de begroting 2022 hebben we een aantal bezuinigingen uitgesteld en teruggedraaid. In de begroting 2023 is weer ruimte om een aantal bezuinigingen terug te draaien.
Daarnaast zijn er een aantal uitzettingen verwerkt in de begroting 2023.

We hebben de volgende verdeling gemaakt voor de uitzettingen van de begroting 2023.

a. Benodigd voor de organisatie, om de bestaande dienstverlening in stand te houden
Goed werkgeverschap
We moeten tijd en geld vrijmaken om de komende jaren goed personeel binnen te halen en personeel te behouden en in te spelen op de krappe arbeidsmarkt (€ 200.000).

Stelpost inhuur
De totale concept-personeelsbegroting 2023 (inclusief alle eisen/wensen voor formatie-uitbreiding) is ruim € 19,2 miljoen. We stellen voor de stelpost inhuur 3% van onze personeelsbegroting te laten bedragen. Dat komt voor 2023 op ongeveer € 575.000 (toename € 145.000).

Binden en boeien medewerkers
Om ons loongebouw (wijze van salariëring) voor het personeel beter te laten aansluiten bij de huidige arbeidsmarkt, willen we naar de inschaling van de medewerkers in onze organisatie kijken (p.m.).

Kabels en leidingen
We stellen voor om structurele formatie toe te voegen aan team BOR. Deze uitbreiding is gebaseerd op het toevoegen van extra capaciteit op het gebied van nutsvoorzieningen zoals kabels & leidingen en middenspanningsruimtes en wegbeheer (€ 63.700).  

Bouwkundig medewerker
Betreft uitbreiding van de uren voor de bouwkundig medewerker voor een goede invulling van vastgoedbeheer van onze gemeentelijke gebouwen (€ 7.300).

Formatie Inkomen en participatie
Om te kunnen anticiperen op de komende ontwikkelingen is extra formatie nodig. Deze ontwikkelingen zijn onder andere de nieuwe Wet Inburgering en toename van opvang van vluchtelingen en statushouders en de tijdelijke regelingen in verband met koopkrachtverlies.
 (€ 102.000).

Datagedreven werken
De vraag van het bestuur en de organisatie naar datagedreven werken neemt toe. Vandaar dat er structureel extra formatie nodig is (€ 90.000).

Diverse formatie Team Buitendienst
Om het beheer van onze openbare ruimte op een goed niveau te kunnen uitvoeren, is extra formatie nodig binnen onze buitendienst. Daarnaast is extra formatie nodig omdat de buitendienst meer gaat doen voor het Sociaal team, bijvoorbeeld kleine woningaanpassingen en aanpassingen stoepen.

Schuldhulpverlening
We zetten de tijdelijke formatie schuldhulpverlening om naar structurele formatie conform het coalitieplan (€ 135.000).

Personele kosten Sociaal Team
Dit betreft het terugdraaien van de laatste taakstellende bezuiniging op personele kosten Sociaal Team conform coalitieplan (€ 100.000). Daarnaast een uitbreiding van het regieteam in verband met toenemende aanvragen en complexere casuïstiek jeugd en Wmo begeleiding (€ 80.000). Overigens hebben we hiervoor eerder extra gelden van het Rijk gekregen, de zogenaamde Blokhuis-middelen.

b. Wettelijk verplicht
Basisregistratie Ondergrond
Het vullen van de basisregistratie Ondergrond is een wettelijke verplichting. We moeten nog onderzoeken op welke wijze wij aan deze verplichting kunnen voldoen (€ 50.000).

Generieke korting GR-en
Terugdraaien 1%, 2%, en 3% generieke korting GR-en. De GR-en hebben de korting van 2023 (1% van de 3%) niet doorgevoerd, omdat deze niet meer was opgenomen in de BRN 2023 (€ 156.000).

c. Terugdraaien bezuinigingen
Terugdraaien bezuiniging op groot onderhoud wegen
In 2021 is een structurele bezuiniging doorgevoerd. Daardoor onderhouden we onze wegen op een laag niveau. Concreet houdt dit in dat we de onderhoudsachterstand op laten lopen. Kleine oneffenheden zoals gaten en scheuren herstellen we niet. We kunnen nu met beter onderhoud het niveau van de wegen weer op een hoger niveau behouden (€ 255.000).

Terugdraaien bezuiniging op dagelijks onderhoud wegen
Dit betekent dat we weer van onderhoud op B-niveau naar A-niveau kunnen (€  50.000).

Terugdraaien bezuiniging op huur consultatiebureaus
Hierdoor kunnen alle drie de consultatiebureaus open blijven: Beek, Groesbeek en Millingen aan de Rijn (€ 23.000).

Terugdraaien bezuiniging op maatwerk GGD
Hierdoor kunnen alle preventieve gezondheidsactiviteiten doorgang vinden. Het gaat onder andere om kansrijke start, gezonde school en video home training. Hierdoor worden met name kwetsbare ouders ondersteund bij de opvoeding van hun kinderen (€ 30.000).

Terugdraaien bezuiniging op bibliotheek
We schrappen de bezuiniging op de bibliotheek (€ 75.000).

Terugdraaien bezuiniging op Mantelzorgondersteuning
Dit is conform het raadsbesluit van 29 september 2022 (€ 20.000).

Terugdraaien bezuiniging op instandhouding gemeentelijke monumenten
Het betreft het subsidiebudget instandhouding gemeentelijke monumenten. In het verleden is bezuinigd op deze post. Er wordt zodanig van de regeling gebruik gemaakt dat het subsidiebudget binnen enkele maanden vergeven is (€ 31.000).

Terugdraaien bezuiniging op inkomsten voor het zwembad
In de Begroting 2021 is besloten om de Inkomsten voor het zwembad met ingang van 2022 met € 20.000 extra te verhogen. Hiervan is een deel nog niet gerealiseerd. We stellen voor om deze verhoging te schrappen (€ 15.000).

Terugdraaien bezuiniging op openingstijden gemeentehuis
In de Begroting 2021 is een structurele bezuiniging op de openingstijden/dienstverlening van € 55.000 ingeboekt. Hiervan is inmiddels € 22.000 gerealiseerd. Een verdere bezuiniging is niet reëel gebleken gezien onze dienstverlening. We stellen voor het overige bedrag te schrappen (€ 33.000).

d. Voorstellen die bijdragen aan het coalitieplan, en/of de bestaande beleidsdoelen en actuele opgaven.

Informatiemanagement
De informatievoorziening van de gemeente wordt door de toenemende digitalisering steeds belangrijker en complexer. Daarbij moeten we ook voldoen aan nieuwe (wettelijke) eisen zoals bijvoorbeeld de Wet Open Overheid (WOO) en Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer (WMEVB). Om de organisatie te ondersteuning bij de informatie- en digitaliseringsvraagstukken is een informatieadviseur nodig (€ 80.000).

Toezichthouder afval meldingen
De BOA's zijn op dit moment veel tijd kwijt met het afhandelen van afvalmeldingen, terwijl dit ook uitgevoerd kan worden door een toezichthouder. We willen hiervoor een pilot starten met een toezichthouder voor 1 jaar. De extra BOA gelden vanuit de Rijksoverheid (€ 35.000) willen we hiervoor inzetten, maar we hebben nog een aanvulling nodig (€ 20.000).

Extra capaciteit APV Vergunningen
We willen inwoners ondersteunen bij het indienen van een aanvraag. We gaan in 2023 onderzoeken op welke manier wij deze ondersteuning invullen (€ 15.000).

Aanpak graffiti en vuil
Vooral in en rondom centrumgebieden zien we een toename van vuil en graffiti. Om pro-actiever op deze ontwikkelingen te kunnen reageren, hebben we meer budget nodig (€ 10.000).

Subsidie Vrijheidsmuseum
In het coalitieplan staat dat de subsidie voor het Vrijheidsmuseum wordt verhoogd, maar niet met hoeveel. Wij zetten vol in op behoud en versterking van ons Vrijheidsmuseum. Vanwege de historische en toeristische betekenis en omdat het een prachtig museum is. Daarom willen we de jaarlijkse subsidie verhogen (€ 20.000).

Dagbesteding volwassenen
We willen de pilot indicatievrije dagbesteding voor volwassenen continueren en uitbreiden naar de andere aanbieders. Met de pilot willen we administratieve lasten en bureaucratie verminderen en de dagbesteding toegankelijker maken. De resultaten uit de tussenevaluatie zijn positief. De ervaring met de pilot gaan we betrekken bij het afsluiten van nieuwe contracten per 2025. Daarom stellen we voor om de pilot min of meer in de huidige vorm te continueren in 2023 en 2024, en hierbij ook de tijd te creëren voor een definitieve invulling. Dagbesteding vinden we ook erg belangrijk voor de ondersteuning van mantelzorgers (€ 50.000).

Maatjesproject
Forte krijgt nu tijdelijk extra budget voor een eenmalige impuls voor het goed neerzetten van gemeentebrede maatjes. Structurele uitbreiding is zeer gewenst. Dat stellen we nu voor. Het aantal aanvragen en te maken matches loopt op (dat is een goed teken) (€ 25.000).

Schuldhulpbuddy's
De kosten voor schuldhulpbuddy's zijn structureel gestegen. In de nieuwe contracten is er voor de aankomende 2 jaar akkoord gegaan met een verhoging. Dit betekent zo'n € 10.000 per jaar meer dan voorheen. Dit bedrag structureel opnemen zorgt voor meer continuïteit (€ 10.000).  Dat is ook nodig, gelet op de verwachte toenemende vraag.

Ondersteunen inwonerinitiatieven
Participatie is één van de pijlers van het coalitieplan. Om goed samen te werken met onze inwoners hebben we naast tijd en ruimte in beleid ook financiële (speel)ruimte nodig.
Dit budget is bestemd voor:
- Ondersteunen inwonerinitiatieven met eenmalige subsidies.
- Budget voor Dorpsagenda's
- Budget om vanuit het gemeentehuis te experimenteren met inwonerparticipatie
(€ 85.000)

Basisbanen
Betreft uitvoering van het coalitieplan. Concrete invulling van de uitvoering vindt plaats in 2023.
2024: € 80.000 opnemen voor 2 basisbanen.
2025 en verder: € 200.000 opnemen voor 5 basisbanen.
De bedragen zijn gebaseerd op banen van 36 uur inclusief de begeleiding vanuit onze organisatie. Bij de invulling gaan we goed kijken naar de gewenste begeleiding en hoe we de kosten kunnen verminderen.

Aanpak jeugdoverlast
Bijvoorbeeld door inzet straatcoach en/of extra BOA capaciteit (€ 70.000).

Uitzetting regiocapaciteit
Op het gebied van jeugd en Wmo werken we nauw samen met de andere gemeenten in het Rijk van Nijmegen. Voor onder andere de gezamenlijke inkoop, het contractbeheer en fraudebestrijding hebben we het Regionaal Ondersteuningsbureau opgezet.
Er wordt veel van gemeenten gevraagd. Het aantal jongeren dat gebruik maakt van jeugdhulp is te hoog, de problemen bij de jeugdbescherming moeten worden opgelost en er moet meer worden samengewerkt om de administratieve rompslomp voor zorgaanbieders te verminderen. Om dit goed te kunnen doen en te voorkomen dat iedere gemeente zelf het wiel moet uitvinden, is uitbreiding van de capaciteit bij het ROB nodig. Voor onze gemeente gaat het om € 86.000. Hier worden deels Blokhuismiddelen voor ingezet.

Herdenkingsprogramma Vrijheid (organisatie en uitvoering)
In samenwerking met de gemeente Nijmegen en lokale organisaties wordt invulling gegeven aan dit programma dat met name gericht is op educatie en representatie. De provincie Gelderland bekostigt een deel van dit programma. Tot dusver was er geen structurele capaciteit in de organisatie om invulling te geven aan deze werkzaamheden. Hiervoor willen we nu een budget ramen (€ 25.000).

Exploitatiebijdrage fiets-voetveer Bemmel Ooij.
Binnenkort vindt op verzoek van de raad een marktconsultatie plaats. Vooruitlopend op de exploitant van het fiets-voetveer vragen wij een exploitatiebijdrage. Recreatieve veren zijn altijd afhankelijk van zo'n bijdrage. Deze was nog niet opgenomen in de begroting. De uiteindelijke exploitatiebijdrage hangt natuurlijk af van de opbrengsten en kosten per jaar (€ 20.000).

Archeologie
Er vinden meer bouwprojecten binnen de gemeente plaats, waarover door de regioarcheoloog wordt geadviseerd. Bovendien staan er nog verschillende grote projecten gepland. Ook krijgt de gemeente met de inwerkingtreding van de Omgevingswet extra taken als bevoegd gezag archeologie. Hiervoor hebben we nu budget geraamd (€ 8.000).

Controles brandveiligheid en thema's horecabedrijven
De afgelopen 7 jaar zijn de zorginstellingen gecontroleerd op hun brandveiligheid. Nu is de beurt aan de horeca bedrijven. Ook op deze locaties zijn veel mensen bijeen en kan een brand  dus grote gevolgen hebben. Het is de verantwoordelijkheid van de horeca bedrijven om een brandveilig gebouw te hebben en de wettelijke taak van de gemeente om hier op toe te zien. Er zijn 200 horecabedrijven in onze gemeente. We willen steekproefsgewijze controles uitvoeren (€ 20.000).  

Duurzaamheidsambities
We moeten onze duurzaamheidsambities realiseren. Hiervoor is extra capaciteit nodig.
Dit hebben we in de begroting 2023 verwerkt. Hier hebben we een verwachte baat van het Rijk voor de uitvoering van het klimaatakkoord tegenover geraamd (€ 125.000, budgettair neutraal).

1.2 Apart voorstel voor investeringen is mogelijk
In deze begroting zijn investeringen voor het jaar 2023 en verder opgenomen in het MIP (Meerjaren InvesteringsPlan). Als uw raad van bepaalde investeringen een apart voorstel voor goedkeuring van het investeringskrediet wil ontvangen, dan moet u dat bij de begrotingsbehandeling aangeven. Wij verwijzen hierbij naar de door uw raad vastgestelde Financiële verordening Berg en Dal. Daar staan de afspraken met betrekking tot de investeringen in het meerjareninvesteringsplan bij de begroting.

1.3 Kader subsidies (plafonds)
Met het vaststellen van het kader voor de gemeentelijke subsidies voorkomen wij open-einde regelingen. De ramingen hebben we gebaseerd op onze deelverordeningen en op de desbetreffende begrotingsposten.

1.4 Vastgestelde begroting 2023 Groene Metropoolregio
In onze begroting 2023 is de op 6 juli 2022 vastgestelde Regionale agenda & Begroting 2023-2026 van de Groene metropoolregio verwerkt. We hebben een zienswijze ingediend om het deel van de gevraagde stijging van kosten dat te maken had met stijging van ambitie te verminderen. Dit betreft een bedrag van € 0,38 per inwoner. Uiteindelijk is door het AB besloten om de bijdrage € 0,20 minder te verhogen door het beperken van de ambitie. In het voorstel in juni moesten we nog rekening houden met een bedrag van € 5,10 voor alle opgaven, dit is nu € 4,90.
De bijdrage voor het Regiobureau komt hier nog bovenop en wordt op basis van indexatie verhoogd van € 2,50 (2022) naar € 2,57 (2023) per inwoner. Dit betreft dus een bedrag van € 89.950.
De bijdrage voor het regiobureau en de bijdragen voor de 5 opgaves zijn vertaald in onze programma’s. In totaal is dit voor ons een bijdrage van € 261.775. Wij ramen geen bijdrage voor The Economic Board.

1.5 Sociaal domein, jeugd en Wmo begeleiding
In het Herstelplan sociaal domein hebben we een taakstellende bezuiniging opgenomen voor  de jaren 2021 tot en met 2025. Op basis van de realisatiecijfers 2021 en het eerste halfjaar 2022 zien we een daling van de kosten. De ingezette acties lijken hiermee effect te hebben. We tekenen daarbij aan dat de kostendaling deels ook wordt veroorzaakt door personeelsgebrek bij zorgaanbieders.
De aanpassing van het woonplaatsbeginsel per 2022 laat een positief effect zien.
In de begroting 2023 hebben we rekening gehouden met een te verwachten stijging van de tarieven met 4,5%. De realisatiecijfers en de trends geven ons aanleiding om de ramingen voor jeugd en Wmo begeleiding in positieve zin bij te stellen. Hiermee verwachten we een deel van de in 2024 te realiseren bezuinigingen al in 2023 te halen. De taakstellende bezuiniging bedraagt voor 2023 € 169.000 en we boeken in deze begroting € 333.000 voor 2023 in. Dus € 164.000 meer dan gepland. Voor 2024 en 2025 resteert hierna nog een te realiseren bezuiniging van € 533.000.

Voor 2023 krijgen we aanvullende middelen voor compensatie van het gemeentelijke tekort op jeugdhulp. Het Rijk en de VNG werken aan de Hervormingagenda jeugd. Deze agenda moet leiden tot een set van maatregelen en een financieel kader waarmee we gezamenlijk een structureel houdbaar jeugdstelsel realiseren. De set van maatregelen moet in de komende jaren leiden tot een afname van de uitgaven voor jeugd en daarmee ook van de compensatie van het Rijk. Het kabinet zal bij het afsluiten van de Hervormingsagenda ook besluiten over de extra middelen voor 2024 en volgende jaren. Hierbij vormt het advies van de arbitragecommissie uitgangspunt. Veel van de maatregelen waarover in het kader van de Hervormingsagenda wordt gesproken, hebben wij al ingezet. Bovendien is voor het terugdringen van jeugdhulp een maatschappelijk debat nodig: hoe verminderen we de prestatiedruk voor onze jeugd, welk gedrag is normaal en hoe voorkomen we problemen bij kinderen door (v)echtscheidingen? Dit is heel ingewikkeld.
Uiteraard gaan wij door met de koers die wij hebben uitgezet in ons Koersdocument sociaal domein (preventie, normaliseren, gebiedsgericht werken, 1 gezin 1 plan 1 regisseur). Maar dit is wel een zaak van lange adem.
Naast deze besparing wil het Rijk een aanvullende besparing van € 511 miljoen realiseren. De invulling hiervan ligt bij het Rijk dat komt met (wettelijke) maatregelen. Het budgettair risico hiervan draagt het Rijk als deze maatregelen niet realiseerbaar zijn.
Volgens de richtlijn van onze provinciale toezichthouder mogen we in de begroting 2023 de aanvullende middelen voor jeugdhulp voor de jaren 2022 tot en met 2026 ramen. Voorwaarde is wel, dat we een stelpost van de nog te realiseren besparing in de begroting 2023 opnemen voor de aanvullende bezuiniging uit het Regeerakkoord. Deze stelpost bedraagt € 197.000 in 2024 en € 981.000 in zowel 2025 als 2026. Zowel de aanvullende middelen als de aanvullende bezuiniging hebben we in de begroting 2023 verwerkt. Wij hebben grote twijfels of  deze bezuiniging wel realistisch en haalbaar is.

1.6 Bijlage claims algemene reserve
In de bijlage zijn een aantal claims opgenomen die wij ten laste van de algemene reserve willen brengen. Deze zijn nog niet in de primaire begroting verwerkt. Deze hebben geen effect op het resultaat, maar wel op de hoogte van de algemene reserve. We stellen voor om deze ook goed te keuren met het vaststellen van de begroting 2023.

2.1. Algemene uitkering (Mei- en Septembercirculaire 2022)
In de begroting 2023 is de meicirculaire 2022 verwerkt. In dit raadsvoorstel (wijziging van de begroting) zijn ook de gevolgen van de septembercirculaire 2022 opgenomen. De raming van de algemene uitkering is daarmee gebaseerd op de laatst bekende informatie van het Rijk.
Het rijk heeft met de VNG afgesproken om het volumedeel van het accres van de algemene uitkering voor de jaren 2022 tot en met 2025 vast te zetten. Hierdoor hebben de schommelingen in de rijksuitgaven veel minder invloed op de hoogte van de algemene uitkering. Wel zal het Rijk de mutatie in het loon- en prijsdeel voor die jaren doorrekenen in de algemene uitkering. Hierover hebben wij een informatienota opgesteld.
De herijking van het gemeentefonds vindt grotendeels per 2023 plaats. Een aantal onderzoeken moeten nog plaatsvinden die mogelijk tot aanpassing van de verdeling van het gemeentefonds na 2023 kunnen leiden.

Tijdens de technische toelichting is medegedeeld dat er een fout in de septembercirculaire 2022 zit. Dit is het bericht dat wij ontvangen hebben van het Ministerie van Binnenlandse zaken:
“Via deze weg wil ik u informeren dat in het rekenmodel bij de septembercirculaire is gerekend met een stijging van de OZB waarde woningen (eigenaren) van ca 30% in 2023 ten opzichte van 2022. Door een fout in een formule is deze stijging een factor twee te hoog geraamd. Dit werkt door in de uitkeringsfactor. In de decembercirculaire zullen we dit corrigeren zodat dan de juiste raming (ca 15%) van de ontwikkeling van de OZB waarde meeloopt in de berekening van de bevoorschotting in 2023.”

Voor de gemeente Berg en Dal is het effect van deze fout als volgt

 
We stellen voor om deze fout in de 1^e begrotingswijziging mee te nemen, ten koste van de stelpost inflatie en energieprijzen.

Kanttekening
a. Stelpost onderuitputting
We hebben ook dit jaar een stelpost van € 200.000 voor onderuitputting kapitaallasten opgenomen. Deze stelpost is gebaseerd op ervaringen van de afgelopen jaren.

b. Bijdrage reserve rekeningresultaten
Onze begroting 2023 is structureel sluitend. Dit betekent dat we de structurele lasten kunnen opvangen met de structurele baten. Onder deze structurele baten hebben we ook de jaarlijkse bijdrage uit de reserve rekeningresultaten van € 355.000 opgenomen. Dit is een van de uitgangspunten in de uitgangspuntennotitie Begroting 2023.

c. Nieuwe wensen
Tijdens de begrotingsbehandeling kan met voorstellen, moties of amendementen, de begroting wijzigen. Voor de amendementen geldt dat als daarmee extra kosten zijn gemoeid u ook dekking aan moet geven. Het uitgangspunt is namelijk een sluitende begroting. Dit is een van de uitgangspunten in de uitgangspuntennotitie Begroting 2023.

d. Tarieven Ozb stijgen alleen met inflatiecorrectie
De tarieven van de Ozb zijn alleen met de inflatiecorrectie van 3,4% verhoogd.

e. Tarieven rioolheffing en afvalstoffenheffing stijgen
Bij deze heffingen is het uitgangspunt een kostendekkend tarief. De tarieven van de rioolheffing stijgen met het inflatiepercentage van 3,4%. De tarieven van de afvalstoffenheffing stijgen met ongeveer 5,5%. De verklaring van deze stijging is enerzijds het inflatiepercentage van 3,4%. De Dar heeft een indexpercentage berekend van 3,86%. Daarnaast zijn de kosten van de buitendienst beter verdeeld naar de taken die zij daadwerkelijk uitvoert. Voor afval betekent dit een toename van de kosten.

f. Corona in de begroting 2023
In de begroting 2023 is geen rekening gehouden met doorlopende effecten van de coronapandemie. Mochten er in 2023 nog effecten zijn van deze crisis, dan houden wij het uitgangspunt aan dat wij hiervoor gecompenseerd worden door het Rijk.

g. Weerstandsratio
Bij de beoordeling van de risico’s weten we in sommige gevallen niet hoe hoog het financiële risico en de kans daarop is. Maar we weten wel dat we een risico lopen. Dit hebben we aangegeven met “p.m.”. Deze risico’s tellen niet mee in de risicoscores. De werkelijke ratio kan daardoor lager zijn. Onze weerstandsratio is 6,48. Een ratio van 2 of meer is “uitstekend”.
Meer informatie hierover vindt u in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.

h. Verloop algemene reserve
Hieronder staat het overzicht van het verloop van de algemene reserves.  

De te verwachten begrotingssaldi 2023-2026 zijn niet verwerkt in deze tabel.

i. Stelpost inflatie en stijging energiekosten
We hebben in de begroting een stelpost verwerkt van € 1.000.000 voor inflatie en stijging van energiekosten. Uit de doorrekening van de septembercirculaire blijkt dat we aanvullend € 1.123.000 ontvangen. Dit bedrag willen we toevoegen aan deze stelpost. De ontwikkelingen van de prijzen voor energie, maar daarnaast de doorrekening van deze kosten in de prijzen van onze leveranciers, zijn nog onduidelijk. Daarom willen we ruimte hebben in de begroting om deze stijgingen op te kunnen vangen.

Financiële onderbouwing
Zoals hiervoor al is aangegeven is de begroting meerjarig structureel sluitend door een structureel sluitende begroting 2023: structurele lasten vangen we op met structurele baten. Voor een vergelijking met de begroting 2022 verwijzen we u naar de financiële toelichting per programma in de begroting.

Communicatie
Na vaststelling van de Programmabegroting 2023 bieden wij deze aan de Provincie aan (dit moet voor 15 november). De kaders voor de subsidies maken we na vaststelling bekend in de Rozet en op onze website.

De Programmabegroting 2023 is digitaal (=standaard) beschikbaar via http://programmavan.bergendal.nl/ .

Aanpak/uitvoering
Over de voortgang van de Programmabegroting 2023 rapporteren wij u via de voorjaars- en najaarsnota. In de jaarstukken 2023 leggen wij vervolgens verantwoording af. Dit doen wij zowel inhoudelijk als financieel.

De Begrotingsraad over de begroting 2023 is op 10 november 2022. Afwijkend is dit jaar dat er op 3 november 2022 een carrouselvergadering is over de algemene reserve.
Als bijlage bij dit voorstel vindt u door ons voorgestelde claims uit de algemene reserve.

Bijlage
Bijlage claims algemene reserve

Burgemeester en wethouders

Bijlagen digitaal ter inzage
Programmabegroting 2023
Informatienota septembercirculaire
Voorgestelde bedragen algemene reserve
Bijlage ter inzage griffier

De raad van de gemeente Berg en Dal;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 4 oktober 2022;

b e s l u i t  :

1. De programmabegroting 2023 met een saldo van € 348.000 positief vast te stellen, inclusief:
   1. de meerjarenraming 2024-2026;
   2. het meerjareninvesteringsplan 2023-2026;
   3. het kader voor de subsidies;
   4. de claims uit de Bijlage claims algemene reserve.
2. De begroting 2023 te wijzigen met:
   1. de doorrekening van de septembercirculaire 2022 in de algemene uitkering (€ 1.123.000);
   2. het bedrag van de algemene uitkering toe te voegen aan de stelpost voor inflatie en Energieprijzen (€ 1.123.000);
   3. de fout in de septembercirculaire 2022 en deze te corrigeren op de stelpost voor inflatie en energieprijzen.

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Berg en Dal
op 10 november 2022,

De raadsgriffier,         De voorzitter,

Met inachtneming van het aangenomen amendement 2022-A013.

Bijlage claims algemene reserve

     ADDENDUM
                   (op raadsvoorstel 2022-B061, Begroting 2023)

Beste leden van de raad,

Door een technische vraag van de VVD-fractie zijn we achter een fout in de berekening van de ratio weerstandsvermogen gekomen. Het effect van deze fout is dat de risico-score met
€ 1.554.000 stijgt (van € 3.154.000 naar € 4.708.000).

De ratio weerstandsvermogen is de deelfactor van de beschikbare weerstandscapaciteit en de benodigde weerstandscapaciteit (totaal risicoscore). Deze was in de huidige begroting 2023: 30.526/3.154 = 9,68 (zie paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing).
Maar deze moet zijn: 30.526/4.708 = 6,48. Daarmee sluit deze ook beter aan bij de begroting 2022 (6,94).

In de huidige versie van de begroting 2023 en bij de presentatie hebben we voor 2023 een weerstandsratio van 9,68 gemeld. Deze wordt na bovenstaande correctie 6,48.
Nog steeds ruim boven de 2,0, maar dus wel een aantal punten lager.

College van burgemeester en wethouders.